Dva svetitelja, zaštitnici vina i ljubavi, svakog 14. februara podignu prašinu po raznim osnovima. A šta u stvari mi znamo o njima osim što ih tradicionalno suprotstavljamo?
Katolička enciklopedija pominje čak trojicu svetitelja pod imenom Valentin, od kojih su dvojica živela i mučenički umrla u drugoj polovini 3. veka nove ere, dok se o trećem ne zna gotovo ništa osim da je (možda?) stradao u Africi. Nijednog od njih nije moguće dovesti u bilo kakvu vezu sa zaljubljenima.
Godine 496. papa Gelasisu proglasio je 14. februar danom Svetog Valentina, svetitelja zaštitnika ljubavnika i verenih parova. Tad je za potrebe crkvenog kulta stvorena legenda o svešteniku Valentinu koji je, mimo zabrane rimskog imperatora Klaudija II da se vojnici žene, tajno obavljao obred venčanja zaljubljenih soldata i njihovih dragana. Istorijski je nemoguće utvrditi njegovo postojanje.
Praznik Svetog Valentina ustanovljen je kao kult kojim je trebalo nadjačati religiozni paganski ritual Luperkalija – najveći praznik plodnosti u antičkom Rimu.
Najstarija sačuvana Valentinska karta (ljubavna poruka u stihovima ili književno iskazan ljubavni zanos) jeste ona koju je 1415. ispisao svojoj supruzi Šarl, vojvoda od Orlena, sedeći zatočen u londonskom Taueru nakon čuvene bitke kod Aženkura.
Moda valentinskih čestitki dovela je do njihove serijske proizvodnje tokom 19. veka. Ester Haulend iz Vorčestera (Masačusets, SAD) dosetila se sredinom 19. veka da za one manje pismene ili likovno nadarene osmisli nekoliko vrsta štampanih čestitki za Dan zaljubljenih i, naravno zgrnula bogatstvo. Njen primer su sledili mudri cvećari, proizvođači bombonjera, šampanjca i, naravno, juveliri.
Ima mnogo gradova u svetu koji sebe proglašavaju centrom proslave Dana zaljubljenih. Među njima jedino Kvebek u Kanadi ima zvaničnu dozvolu da na odlazećoj pošti udare jedinstveni pečat u obliku srca kao sertifikat da su samo oni Prestonica ljubavi.
Sveti Trifun
Sveti Trifun nikada nije imao nikakve veze sa zaljubljenima, ali zato nema ni najmanje sumnje u njegov istorijski identitet, svetiteljsku delatnost i lokacije njegovih moštiju. Jedan njihov deo se još od 10. veka nalazi u Katedrali u Kotoru, koja je posvećena ovom svetitelju.
Guščar Trifun, iscelitelj životinja, živeo je sredinom 3. veka nove ere u selu Kampasadi u Frigiji, danas Lampsakon kod Helesponta u Turskoj. Ovaj zlatokosi mladić svojevrsni je preteča savremenoj veterini.
Pojedina žitija imaju romantični dodatak o tome kako je Trifun navodno iscelio zlim dusima zaposednutu Gordijanu, kćer rimskog imperatora Gordijana. Priča nije istorijski utemeljena.
Trifun je stradao za vreme cara Decijana, oko 250. godine. Posle užasnih mučenja pogubljen je mačem u maloazijskom gradu Nikeji.
Sveti Trifun se isprva proslavljao 10. novembra po obredu Rimokatoličke crkve, da bi se zatim u obe crkve počeo proslavljati 14. februara, gde je dobio atribute zaštitnika ratara i vinogradara.
Sveti Trifun je, kao zaštitnik vinogradarstva i vina u srednjem veku, bio neuporedivo značajniji svetitelj od mnogih drugih u njegovom rangu. Naime, u ovim vremenima vino, mnogo blaže nego ovo današnje, bilo je važnije piće od vode, koju su mnogi izbegavali jer je često bila zagađena, osobito u gradskim središtima.
Opšte je verovanje da na dan Svetog Trifuna snegovi počinju da se tope i da sa buđenjem prirode počinju da se bude i strasti. Otuda običaj u pojedinim delovima Srbije da se 14. februara rade ljubavna vračanja i gatanja.
Da li znate da je Sveti Valentin bio pravoslavni vladika? Pokusajte to da istrazite.