Direktor Arhiva Republike Srpske Bojan Stojnić istakao je da ova ustanova tradicionalno svake godine pripremi samostalno ili u saradnji sa drugima izložbu.
-Ovaj put odlučili smo da ugostimo Istorijski arhiv “31. januar” iz Vranja kako bi banjalučani imali priliku da se upoznaju sa stradanjima srpskog naroda na jugu Srbije- rekao je Stojnić.
Arhivski svjetnik u i autorka izložbe Branka Janačković naglasila je da je ova postavka priređena prošle godine povodom obilježavanja godišnjice oslobođenja Vranja.
– Zajedno s koleginicom kustosom Narodnig muzeja Vranje Jelenom Atanasović realizovana je ova izložba. Veoma je važno napomenuti da raspolažemo sa veoma malo dokumenata koji se tiču Velikog rata. Zbog toga smo obavile dodatno istraživanje u ustanovama kao što su Vojni arhiv, Arhiv Jugoslavije, Arhiv srpske akademije nauka i umetnosti- rekla je Janačkovićeva.
Ona je istakla da je glavni cilj da se prikaže život i stradanje običnih ljudi tokom bugarske okupacije koja je trajala od 1915. do 1918., kao i zločini bugarskog okupatora nad nedužnim srpskim stanovništvom.
– Hteli smo da prikažemo pokušaj ubijanja intelektualne elite, sveštenika, činovnika i učitelja koji su bili nosioci nacionalnog identiteta- rekla je Janačkovićeva i dodala da izložba sadrži 31 pano.
Naglasila je da su na 28 panoa predstavljeni dokumenti i fotografije, a tri panoa sadrže tekstove.
– Bilo je Vranjanaca koji su nam ustupili sopstvene fotografije kako bi izložba bila bogatija i sadržajnija. Tu je i niz fotografija o zločinima u Surdulici, iskopavanja žrtava nakon završetka rata, oslobođenja Vranja i drugih- kazala je Janačkovićeva.
Gradonačelnik Igor Radojičić, koji je otvorio izložbu, istakao je da je izmjenom statuta grada ove godine 21. novembar postao praznik.
– Vrlo malo se zna o stradanjima civilnog stanovništva, kao i o onome što se dešavalo tokom godina okupacije na prostorima Srbije od 1915. do 1918. čemu je posvećena ova izložba. Ona je sjećanje na stradanje civila, ali i na to kako su izgledale srpske zemlje u tim teškim godinama. Na našim prostorima u istom perodu dešavala su se hapšenja, veleizdajnički procesi, mobilizacije i deportacije. Želeći da podsjetimo na te istorijske dane i ispravimo istorijske nepravde u gradu podići ćemo dostojno spomen obilježje posvećeno tom periodu koji je obilježio veleizdajnički proces i oslobođenje grada 21. novembra 1918- rekao je Radojičić.
On je istakao da je izabrano idejno rješenja za rekonstrukciju centralne gradske zone, koja obuhvata prostor od Stare autobuske stanice preko Muzeja savremene umjetnosti do spomenika banu Milosavljeviću i ulice Vase Pelagića.
-Na tom prostoru Banjaluka će se urbano transformisati, a dobićemo kompleks spomen obilježja. Pored postojećih tu će se naći i spomenik iz Prvog svjetskog rata i centralnog odbrambeno- otadžbinskog rata 1991-1995. godine. Odabrali smo idejno rješenje koje bi za desetak sana trebalo biti predstavljeno- rekao je Radojičić.
Izložba će biti otvorena 15 dana, a potom se seli u Brod.
